مفهوم واژه‌ى “سكوت” در صفحات مجازى

فریده جلایی‌فر- روانشناس و منتقد اجتماعی

بياد داريد سال‌های پیش را؟ سال‌هايى كه نشان از دسته‌بندى‌هاى اجتماعى، حداقل به شكل امروز نبود و روزگار “قضاوت نكن” (don’t judge) ، روزگار پر رونقى بود؟!

آرام آرام، با رنگارنگى اجتماعات و از ترس برچسب نخوردن “قضاوت نكن”، سکوت‌ها بیشتر شد.

اما امروز، با سوء استفاده از واژه‌ها، گروه‌هاى متفاوت اجتماعى و ديوانگى‌هاى سياستمداران در سراسر دنيا، آيا “سكوت” همان معناى گذشته را دارد؟

آيا در دنياى آشفته‌ى امروز، كه پر از بى‌عدالتى‌هاى بى مرز و بوم است، باز هم مى‌توان سكوت كرد؟ و اگر سكوت نكنيم و بى‌پرده و آزادانه نظر خود را بگوييم، چگونه با حملات بى‌رحمانه‌ي گروه‌هاى متفاوت روبرو شويم؟ و ‌آيا اعتراض‌ها به جايي مي‌رسد؟ آيا فريادهای اعتراض، راهى به گوش ناشنواي ظالمان دارند؟ و آيا بايد سكوت صداهاى خاموش را محكوم كرد؟

“هيچ چيز خواركننده‌تر از دويدن با تمام نيرو از روى ناتوانى نيست”.       ميلان كوندرا

آيا فرياد عليه بى‌رحمى‌ها و بى‌عدالتى‌ها در آنسوى آب‌ها، كار گشاست؟ يا تنها من “فرياد زننده“ را آرام مى‌كند؟ و شايد سكوت‌هاى دراز مدت، به ديوانگي جمعى ختم شود؟!

آيا آرام آرام دلبسته‌ی كوركورانه‌ى فريادهايمان نمی‌شويم، بدون اين‌كه از واقعيات با خبر باشيم؟

راستى چه بايد كرد؟

اين پرسشى است از سوى مردمى عادى، نه مبارزان حقوق بشرى، سياستمداران و…

اين پرسشي از سوى مردمى است كه دل در گرو عدالت دارند، اما صدايشان رسا نيست، مردمى كه در خلوت بر بى‌عدالتى‌ها و دست‌آوردهاى تاجران روزمره‌گى مي‌گريند، اما دستشان كوتاه است.

چه بايد كرد تا با وجود هزاران گروه رنگارنگ مجازى، گرفتار نسبى‌گرايي نشده و از سوى ديگر بام سقوط نكرد؟

اين حالت در ماندگى و استيصال، همان ناتوانى برآمده از “سكوت” است، و شايد اين سكوت‌ها، راه را براى فاشيسم و بى‌عدالتى‌هاى بيشتر و بزرگ‌تر هموار كند. شايد اين سكوت‌ها روزمره‌گى واين روز مره‌گى‌ها، به بى‌تفاوتى منتهى شده و دموكراسى را معلول و انسان بودن را ويران كرده و از ما موجوداتي برده‌وار بسازد؟!

آنچه در اين سال‌هاى پس از ٥٧ شاهدش هستيم، و واكنش‌هاى ما مردم چه نام دارد؟

آيا نامش “سكوت” است؟ آيا نامش همدستى با ظالمان است؟

اين سكوت، ناشى از خستگى روانى مردمى است درمانده و نااميد. اين سكوت ناشى از ناتوانى جمعى مردمى است كه سال‌هاست شاهد سقوط اخلاقى و فرهنگى اجتماعى هستند، با فرهنگى غنى و ديرينه!

واژه‌ى “سكوت” پر است از هزاران مفهوم با ريشه‌هايى درهم تنيده و پيچيده كه بررسى مردم شناسى مى‌طلبد.

آيا ما كه “دستى از دور برآتش داريم“ بايد سكوت كنيم؟ يا آزادانه صداى خفته‌مان را رسا كرده و آماده‌ى هجوم و حملات گروه‌هاى متفاوت باشيم‌، يا سكوت كرده و “بر چسب” بى‌تفاوتى و سياسى نبودن و طرفدار ظالمان را با جان و دل خريدار باشيم؟

پاسخ با شماست، شمايى كه دل در گروى وطن داريد اما صدايتان نارساست و در همهمه‌ى صدا‌هاى پرادعا، شنونده‌اى نداريد.

پاسخ به اين پرسش با چگونگى فهم واژه‌ى “آزادی” در ارتباط مستقيم است.