از پراکندگی تا یگانگی

محمد تاجدولتی
اینگونه پیداست که گروههای قابل توجهی از انسانهای دوران مدرن تمایل و توان ماندگاری، برای زندگی همهی عمر، در یک جا و مکان را بیش از پیش از دست میدهند. جابهجایی خواسته یا ناخواسته گروههای انسانی، در درون سرزمین مادری و یا در گستره کره خاک پدیدهای است با چشماندازی روبه رشد.
در تاریخ معاصر ایرانیان، به جهات گوناگون، میتوان انقلاب سال ۱۳۵۷ را نقطه آغاز روند جابهجاییهای ناگزیر و یا خودخواسته، در درون جغرافیای کشور ایران، و پراکندگی گسترده آنان در بسیاری از کشورهای جهان دانست.
روندی که به دلیل شرایط سیاسی و اجتماعی و اقتصادی چهاردهه گذشته در ایران، پیوسته سرعت گرفته است و هیچ نشانهای در جهت برگشتپذیر بودن و یا کاهش سرعت این روند در افق نمایان نیست.
تشکیل باهمستانهای کوچک و بزرگ ایرانیان در بیرون از مرزهای کشور، علاوه بر جاذبههای کشورهای محل استقرار مهاجران ایرانی، دلیل یگانه و ناملموس اما بسیار مهم دیگری هم داشته است، که نامش «هویت ایرانی» است. هویتی که آمیزهای از نقاط مشترک فرهنگی و زبانی و قومی و تباری مردمانی است که پیش و بیش از هرچیز «ایرانی» بودن را مهمترین شناسه معرفی و بودن خود میدانند.
هویت ملی شاید برای کثیری از ایرانیان، مانند ملتهای دیگر، پس از تأمین امنیت و کار، حیاتیترین نیازی باشد که در پی حفظ و تقویت آن خواهند بود. زندگی در سرزمینی که ناآشناست و همزیستی با مردمانی که سلامات را به زبانی دیگر پاسخ میدهند، سرمنشاء حالتی است که «درد غربت» نام گرفته است. دردی که بویژه روح و روان نسل اول مهاجران را آزار میدهد و نشانههای کم و بیشی از آن در سالهای نوجوانی و جوانی نسل دوم مهاجران، به شکلها و درجات گوناگون، بعنوان «هویت دوگانه» یا «بلاتکلیفی هویتی» بروز میکند.
مؤثرترین مرحم «درد غربت» چه میتواند باشد جز نزدیکی و مشاهده و گذران اوقاتی از زندگی روزمره، در برنامهها و فعالیتهایی که جلوههایی از هنر و فرهنگ و موسیقی و ادبیات سرزمین مادری دارد و با تار و پود ذهن تنیده شده است.
یکی از بارزترین و شاید طبیعیترین ویژگیهای جامعههای مهاجر در همهجا تفاوت دیدگاهها و سلیقههای آنان در زمینههای سیاسی- اجتماعی جامعهای است که در آن پرورش یافته و سالهایی از عمرشان را آنجا زندگی کردهاند. همین مردمان در باره کشور و سرزمینی که به آن مهاجرت کردهاند نیز دیدگاههای متفاوت سیاسی- اجتماعی دارند. بقا و بالندگی همهي تمدنهای بشری مگر جز به دلیل تفاوت دیدگاههای انسانها در هر زمینهای در عصر و زمانه خود میسر بوده است.
اما آنچه که در ادبیات سیاسی- اجتماعی دنیای معاصر بعنوان ارزشهای ملی و هویتی ملتها از آن نام برده میشود، نقاط مشترک فکری آنان است که مهمترین خاستگاه و بستر بروز آن فعالیتهای فرهنگی-هنری است.
در میان باهمستانهای ایرانی شکل گرفته در چهارگوشه جهان، در چهاردهه گذشته، جامعه ایرانیان کانادا، در کنار همه شباهتهایی که با دیگر جوامع ایرانی در کشورهای دیگر دارد، از ویژگیهای خاصی نیز برخوردار است.
میزان بالای مهاجرپذیری کانادا، شرایط آسان مهاجرت و کسب شهروندی کانادا(به نسبت سایر کشورهای مهاجرپذیر)، تنوع قومی و فرهنگی کانادا و چند عامل دیگر، باعث شده است این کشور یکی از جذابترین قطبها و مکانهای زیست و فعالیت برای ایرانیان خواستار مهاجرت بشود.
به شهادت آمار رسمی، بزرگشهر تورنتو، در صدر شهرها و مناطق بیرون از ایران است که در یک محدوده جغرافیایی مشخص بیشترین تعداد ایرانیان مهاجر(خواسته یا ناخواسته) در آن زندگی میکنند.
حضور بیش از صدهزار ایرانی در بزرگشهر تورنتو و فعالیتهای گسترده اقتصادی ایرانیان بستر مناسبی برای فعالیتهای گوناگون فرهنگی-اجتماعی پدید آورده است.
یکی از فعالیتهای فرهنگی-هنری ایرانی، در جامعه ایرانیان کانادا، جشنواره تیرگان است که از ۱۳ سال پیش روند رو به رشد بسیار چشمگیری را ادامه داده است.
جشنواره تیرگان، به ادعا، بزرگترین و گستردهترین رویداد فرهنگی-هنری ایرانیان، نه فقط در تاریخ بیش از چهل ساله دیاسپورای ایرانی، که حتا در تاریخ معاصر و گذشته ایران است.
در همهی جشنوارههای تابستانی و نوروزی و برنامههای جنبی تیرگان، در ۱۳ سال گذشته، نزدیک به ۱۳۰۰ هنرمند ایرانی(با احتساب ۲۳۰ هنرمندی که در جشنواره تابستانی ۲۰۱۹ شرکت داشتند)، از ایران و کشورهایی که ایرانیان در آنجا اقامت دارند، هنرنمایی کردهاند.
در همین مدت بیش از ۶۰۰ هزار ایرانی و غیر ایرانی از برنامههای گوناگون تیرگان، در ۱۳ سال گذشته، بازدید کردهاند و انتظار میرود جشنواره تیرگان ۲۰۱۹ بیش از ۱۶۰هزار بازدید کننده ایرانی و غیر ایرانی از کانادا و کشورهای دیگر داشته باشد.
بنمایه (تِم) جشنواره تیرگان ۲۰۱۹ «یگانگی» است. یگانگی، در زبان و ادبیات فارسی در بسیاری اوقات مترادف و همردیف با همبستگی، اتحاد، ائتلاف، وحدت و اتفاق استفاده میشود، که در اذهان بسیاری، همراه با بار معنایی سیاسی و عقیدتی است. درحالیکه «یگانگی» را شاید بتوان بیشتر مترادف با همدلی، یکدلی و همراهی در زمینه ارزشها و فعالیتهای فرهنگی پایدار و ماندگار بهکار گرفت.
یگانگی و همدلی فرهنگی ایرانیان اگر نتواند در چشمانداز کنونی، راهگشای معضلات پیچ در پیچ ملت و کشور ایران باشد، بهیقین بنمایه همدلی ایرانیان پراکنده در جهان خواهد بود.
میراث فرهنگی و هنری ایرانیان از گذشتههای دور تا اکنون یگانه پُل و رشته پیوند دانههای پراکنده ایرانیان مهاجر است.
جشنواره تیرگان ۲۰۱۹، با بنمایه «یگانگی»، نه فقط پیشقراول و پرچمدار پیوند فرهنگی-هنری برای ایرانیان اکنون و آینده در دیاسپورای ایرانی، که عامل مؤثر همزیستی و همدلی با غیر ایرانیان در کشور چند قومی و چند فرهنگی کانادا نیز هست.
* این مقاله در «جشننامه تیرگان ۲۰۱۹» چاپ شده است.
نمایش آثار هنرمندان ایرانی در محل نمایشگاه ملی کانادا
روز هشتم تا بیست و ششم آوریل ۲۰۲۵، برای نخستین بار نمایشگاهی از آثار نقاشی ۸ هنرمند ایرانی، در گالری نمایشگاه ملی کانادا برپا شده است.
دلتنگ، اگرچه دورم
در میان ایرانیان، چه آنان که در وطن ماندهاند و چه آنان که در دورترین نقاط جهان زندگی میکنند، گفتوگو دربارهی وطن و وطندوستی همواره پُرتنش و پُرچالش باقی مانده است.
چرا رهبر حزب محافظهکار از پرسشهای خبرنگاران پرهیز میکند؟
محافظهکاران دسترسی رسانهها به پوالیور را محدود میکنند و فقط به پرسشهای چهار خبرنگار انتخاب شده پاسخ میدهد. آیا این روش به او کمک میکند یا آسیب میزند؟
پس از نزدیک به ۲۰۰ سال، یک زن رئیس دانشگاه تورنتو شد
شورای حاکم دانشگاه تورنتو روز چهارشنبه ملانی وودین، استاد رشته زیست شناسی سلولی و سیستمها و رئیس کنونی دانشکده هنر و علم دانشگاه تورنتو را با حداکثر آرا برای ۵ سال به ریاست این دانشگاه منصوب کرد.
رادیکالیسم، عشق و جنسیت
کتاب «رادیکالیسم، عشق و جنسیت» در باره زندگی عاطفی چهار تن از زنان نویسنده و فعال نامدار و تأثیرگذار تاریخ معاصر جهان است. النور مارکس، رزا لوگزامبورگ، اِما گلدمن و هانا آرنت، چهار زنی هستند که هایده مغیثی زندگی عاطفی و شخصی آنها را بررسی و مورد توجه قرار داده است.
بزرگداشت رخشان بنی اعتماد در تورنتو
رخشان بنی اعتماد یکی از سینماگران برجسته تاریخ سینمای ایران است.
چهارشنبه ۲۶ مارس ۲۰۲۵ گروه هنری موج نو با همکاری پژوهشکده ایرانشناسی الهه امیدیار میرجلالی در دانشگاه تورنتو، مراسم بزرگداشت بانوی درخشان سینمای ایران را برگزار کرد.
چگونه میتوان پیش از موعد رأی داد؟
اگر از انتخاب حزبی که میخواهید به آن رأی دهید اطمینان دارید و نام کاندیدای مورد نظرتان را میدانید از همین حالا میتوانید رأی دهید.
لیست طلایی حقوقبگیران دولتی انتاریو منتشر شد
کنت هارتویک، رئیس و مدیر عامل شرکت تولید برق انتاریو، دوباره با حقوقی کمی بیش از ۲ میلیون دلار در صدر این لیست قرار گرفته است.
جنگ اقتصادی ترامپ علیه جهان
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، روز چهارشنبه با «اعلام استقلال اقتصادی» ایالات متحده، بزرگترین جنگ اقتصادی آمریکا علیه ۱۸۵ کشور جهان را با تعیین تعرفههای گمرکی ۱۰ تا ۵۰ درصد آغاز کرد.
کاهش شدید بازارهای سهام پس از اعلام تعرفههای جدید ترامپ
در دوازدهمین روز کمپین انتخاباتی، کانادا به تعرفههای گمرکی اعلام شده توسط ایالات متحده پاسخ داد و تعرفههای ۲۵ درصدی برای تمام وسایل نقلیه وارداتی از ایالات متحده که مطابق با توافقنامه تجاری کانادا، ایالات متحده و مکزیک نیستند، وضع کرد.