به بهانه نمایش فیلم آواز خدا

دکتر ابوالفضل اقوامی
سالها است نوای آسمانی تنبور تنم را لرزانده و آتش به جانم ریخته، بی آن که بدانم علتش چیست؟ چه در سال های اقامت در کرمانشاه در کودکی و سفر به شهرستانهای مختلف آن نواحی، چه سالهایی که بنا به الزام شغل و زندگی، در شهرهای مختلف استان خراسان، گشته و زندگی کرده ام، در همه این سالها، هیچ گاه علت تأثیر رمز آلود این ساز، علیرغم سادگی بیش از حدش بر من مکشوف نگردیده بود.
توفیق یارم شد و در تاریخ پنجم دسامبر ۲۰۱۸ (۱۵ آذر ۱۳۹۷) در اولین نمایش عمومی فیلم مستند “آواز خدا”، اثر هنرمند ارزنده عارف محمدی، در تورنتو حضور یافتم.
فیلم خوش ساخت و ارزشمندی که روایتگر داستان سفر او است به مهد “تنبور”، کردستان، البته با نیّت تهیه گزارش از کهنسالترین تنبورنواز و در عین حال مرشد معنویِ یکی از آیینهای عرفانی کهن ایران (یارسان)، سید قدمیار، که شور بختانه اندکی پیش از سفر روایتگر، به رحمت خدا میرود.
این سفر بهانهای میشود تا تاریخچه چند هزار ساله تنبور و نیز آیین یارسان توسط دکتر بهمن کاظمی، پژوهشگر و موسیقیدان، شکافته و بررسی شود.
فیلمبرداری، تدوین، دکوپاژ و بطور کلی همه عوامل فیلم در تراز جهانی و حاصل سالها مرارت و تجربه فیلمساز به طور اخص و سایر همکارانش بطور اعم می باشد.
موسیقی که موضوع اصلی فیلم است و نیازمند دقت و وسواس زیاد، بسیار هنرمندانه بکار گرفته شده بود، بخصوص موسیقی کردستان که بسیار غنی است و به اندازه خودِ تنبور قدمت و ظرافت دارد. در حالی که بعلت حساسیت مطلب، می توانست مهمترین نقطه آسیب فیلم باشد، برعکس نقطه قوت فیلم گردیده است.
انتخاب و توصیف الحان مختلف آوازها و مقام های موسیقی نواحی کردستان، آن هم به صورت مستند و علمی بسیار خوب انجام شده و با اینکه در بخش اجرای موسیقی در فضای باز، صدابرداری سر صحنه انجام نشده، ولی صدا و تصویر کاملا هنرمندانه سینک و منطبق شده اند.
البته به نظر من صحنه نواختن تنبور بر بالای صخره و سنگ به همراه رقصِ سماع، اگرچه نمادین و بسیار زیبا است و استفاده از تکنولوژی های جدیدِ فیلم برداری با پهپاد آن را بسیار زیبا کرده، اما تا حدی روایت طبیعی و مستند گونه فیلم را آسیب زده است. ضمن اینکه اصولا این گونه رقصِ سماع، مخصوص قونیه و دراویش آن جا است و در کردستان آن چنان رایج نیست. صحنه های زیبا و هزار رنگ تنبور نوازیِ دسته جمعی یارسانی ها به اندازه کافی واقعی و تأثیر گذار بودند.
تحقیقات کامل و جامع در مورد تنبور و آیین عرفانی “یارسان” که از زبان دکتر بهمن کاظمی، پژوهشگر و موسیقی دان شنیده می شود، به حق مهمترین نقطه قوت فیلم و پاسخ بسیاری از ناگفته ها در مورد این ساز عرفانی و باستانی است.
تنبور در سفر دور و دراز چند هزار ساله اش به همه جا سفر کرده و در مناطق مختلف اسامی مختلف یافته است. منجمله در خراسان دو تار نام گرفته و نوازندگان ابتدایی و اصلی اش ساکنان کُرمانْجِ شمال خراسان (ایلی از کردهای ایران که در همه جای ایران پراکنده شده و به زبان خاص کُرمانجی سخن میگویند) بودهاند.
بزرگانی از خطه خراسان که من میشناسم، عثمان حق پرست و غلامعلی پور عطایی از جنوب خراسان و حاج قربان سلیمانی و حسین یگانه و فرزندش محمد یگانه از نوازندگان بنام شمال خراسان هستند.
نقطه قوت دیگر فیلم تنبور نوازی و آواز خوانی همزمان خانم دنیا کمالی بود که تأثیر شدیدی بر مخاطب می گذاشت و در حالی که آواز خواندن زنان در شرایط فعلی ایران، تابو و ممنوع است، انتخاب ایشان به عنوان نوازنده و خواننده بسیار انتخاب هوشمندانه ای بود.
دنیا ترانه بسیار زیبایی میخواند و در پایان فیلم هم پیامِ خود، مردم سلحشور کرد و فیلمساز را یکجا به مخاطبین می دهد که:
“به امید روزی که هرکس به جای اسلحه، سازی در دست بگیرد.”
رمز و راز تاثیر تنبور بر روح و جان ما نیز همین است که تنبور، حافظه تاریخی چند هزار ساله قوم و نژاد ما است، حافظهای که شاهد همه پیروزیها، شکستها، فراز و فرودها و غم و شادیِ تمدن کهنسال ایرانی بوده و در وجود نماینده خلفِ قوم ما، یعنی مردم سلحشور کردستان و در قامت تکیده سازی که به ظاهر چوبی و پوستی و سیمی خشک است، متبلور شده است.
خشک سیمی خشک چوبی خشک پوست
از کجا میآید این آوای دوست؟
بانگ گردشهای چرخ است اینکه خلق،
می نوازندش به تنبور و به حلق.
ممکن است رهبر حزب محافظهکار در حوزه انتخابیه خودش هم شکست بخورد
به گفته دو منبع خبری محافظهکار در سطح فدرال و دو تن از درون حزب محافظهکار انتاریو به روزنامه «گلوب اند میل»، پییر پوالیور، رهبر حزب محافظهکار ممکن است حتا کرسی نمایندگی خود در منطقه اتاوا-کارلتون را هم از دست بدهد.
بازتاب «حق زندگی» در ترانههای موسیقی پاپ ایرانی
«ترانههای ضد جنگ در موسیقی پاپ فارسی» عنوان سخنرانی دکتر عباس آزادیان، روانپزشک ایرانی-کانادایی، در مراسم رونمایی از کتاب «حق زندگی» است که از سوی انتشارات زاگرس، اخیراً در کانادا منتشر شده است.
ما مسئول حفظ «حق زندگی» برای همگان هستیم
حق زندگی، عنوان کتابی است که اخیراً انتشارات زاگرس در کانادا منتشر کرده است.
بزرگداشت رخشان بنی اعتماد در تورنتو
رخشان بنی اعتماد یکی از سینماگران برجسته تاریخ سینمای ایران است.
چهارشنبه ۲۶ مارس ۲۰۲۵ گروه هنری موج نو با همکاری پژوهشکده ایرانشناسی الهه امیدیار میرجلالی در دانشگاه تورنتو، مراسم بزرگداشت بانوی درخشان سینمای ایران را برگزار کرد.
چگونه میتوان پیش از موعد رأی داد؟
اگر از انتخاب حزبی که میخواهید به آن رأی دهید اطمینان دارید و نام کاندیدای مورد نظرتان را میدانید از همین حالا میتوانید رأی دهید.
نمایش آثار هنرمندان ایرانی در محل نمایشگاه ملی کانادا
روز هشتم تا بیست و ششم آوریل ۲۰۲۵، برای نخستین بار نمایشگاهی از آثار نقاشی ۸ هنرمند ایرانی، در گالری نمایشگاه ملی کانادا برپا شده است.
پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیکهای جهان درگذشت
پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیکهای جهان، بامداد ۲۱ آوریل (دوشنبه عید پاک)، در سن ۸۸ سالگی در رم درگذشت.
کاهش شدید بازارهای سهام پس از اعلام تعرفههای جدید ترامپ
در دوازدهمین روز کمپین انتخاباتی، کانادا به تعرفههای گمرکی اعلام شده توسط ایالات متحده پاسخ داد و تعرفههای ۲۵ درصدی برای تمام وسایل نقلیه وارداتی از ایالات متحده که مطابق با توافقنامه تجاری کانادا، ایالات متحده و مکزیک نیستند، وضع کرد.
چرا رهبر حزب محافظهکار از پرسشهای خبرنگاران پرهیز میکند؟
محافظهکاران دسترسی رسانهها به پوالیور را محدود میکنند و فقط به پرسشهای چهار خبرنگار انتخاب شده پاسخ میدهد. آیا این روش به او کمک میکند یا آسیب میزند؟
دلتنگ، اگرچه دورم
در میان ایرانیان، چه آنان که در وطن ماندهاند و چه آنان که در دورترین نقاط جهان زندگی میکنند، گفتوگو دربارهی وطن و وطندوستی همواره پُرتنش و پُرچالش باقی مانده است.